YOZGAT SARIKAYA ROMA HAMAMI
YOZGAT SARIKAYA ROMA HAMAMI
Osman KELEŞ
04/02/2018
Yozgat şehrinin Sarıkaya ilçe merkezinde yer almaktadır. Hamamın MS 2. yüzyılın ortalarında yaptırıldığı ve antik çağ haritalarında Kayseri ve Yozgat şehirleri arasında kalan bu bölgenin Aqua Sarvenae olarak isimlendirildiği, Roma çağındaki isminin ise Therma Basilica olduğu bilinmektedir.
Hırıstıyanlığın önemli azizlerinden olan Aziz Petrus’un bölgeden iki defa geçtiği bilinmektedir.
Kaynaklarda, Sarıkaya merkezinde bulunan eser ile ilgili ilk bilgiler Fransız seyyah Chantre tarafından verilmektedir. Seyyah Chanter, 1893-4 yıllarında, Anadolu’da yaptığı yolculukta Roma Hamamının cephesini görmüş ve bir çizimini yapmıştır. Roma Hamamındaki ilk kazı ise Richard C. Haines başkanlığında gerçekleşmiştir. Bu kazının yapılma nedeni ise mevcut kalıntıların ölçümünü yapmak ve binanın sınırlarını tayın etmek olarak belirlenmişti. Hamamın cephe hattı üzerinde ve çevresinde açılan sondajlarla bir plan ortaya konulmaya çalışılmış ama zaman yetersizliğinden kesin bir sonuca ulaşılamamıştır. Bu kazının yapıldığı döneme ait çalışmalar ise Kurt Bittel tarafından hazırlanan bir tanıtım ile ancak 1985 yılında yayınlanmıştır. Roma Hamamın ilk fotoğraflayan kişi ise Dr. Von Der Osten’in 1927-32 yıllarında yaptığı kazılar yaptığı Alişar Höyük’le ilgili monografisinde görülmektedir.
Roma Hamamı’nın planı kısmen de olsa gün yüzüne çıkarılmıştır. Eser, mimari olarak: İç ve diş mekanda toplam üç adet havuz bulunmaktadır. Hamamın batı cephesi yaklaşık 4,5 metre yükseklikte, iki katlı olup her katında onar kemer bulunmaktadır. Kuzey ve güney cephenin ucunda yarım daire planlı birer tane havuz bulunmaktadır. Kemer ayaklarını oluşturan blokların ön yüzü Atik-İon tipi kaideli, Korinth tipi başlıklı ve yarım sütun kesitli payelerle bezenmiş vaziyettedir. Kemerlerin üst kısmında ise iki fascialı ve üstünde dönüşümlü olarak bukranion ve girlant kabartmaları ile süslenmiş yekpare mermer arşitrav blokları vardır. Cephenin batısında 23.30x12.80 metre ölçülerinde, yaklaşık 130 santimetre derinliğinde yanlara sahip olan, zemini beyaz mermer kaplı büyük havuzun cephesinin arkasında, 16x4 metre ebatlarında, iç havuz kısmı buraya 90 derece dik şekilde konumlanır ve üçüncü termal havuz yer alır. Eserin iç kısmında taban döşemesi olarak geometrik şekilde kesilmiş opus sectile türünde döşeme yapılmıştır. Havuzların tabanı ise mermer kaplı olup mimarinin dış cephesi kesme taş mermer bloklarla yapılmıştır. Hamamın iç mekanında ise kireç taşı kullanılmaktadır. Tabanın ısıtması için oluşturulmuş hypocaust kısmında ise suspensura amacıyla uygulanan taş dikmeler, traverten kayaç malzemesinden yapılmıştır. Oluk alanı ve iç (termal) havuzun etrafını kuşatan kısım kireç taşından yapılmış olup muhtemelen bu alanlar mermer levhalarla kaplıydı.
Geç Roma, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait müştemilat yapıları mevcuttur. Sarıkaya Roma Hamamında çeşitli dönemlere ait buluntular vardır, örneğin; MÖ 1. bin yıla ait kemik obje bulunmuştur, ayrıca 12.-13. yüzyıllara ait Selçuklu döneminden kalma koku kabı buluntular arasındandır.
KAYNAKÇA
- ŞENYURT, K. H, Sarıkaya Roma Hamamı Tarihçesi ve 2010-2015 Yılı Kazı Çalışmaları Sonuçları.
- ÖNAL, Mehmet Mustafa; BAŞIBÜYÜK, Zeynep; GÖLBAŞ, Alper, II. Uluslararası Bozok Sempozyumu Yozgat’ın Turizm Potansiyelleri ve Sorunları 04-06 Mayıs 2017 Bildiri Kitabı, Prof. Dr. ÖZKÖSE, Kadir; Prof. Dr. AKIN, Galip; Yrd. Doç. Dr. ÜNAL ÇAKIR, Esra; Yrd. Doç. Dr. İLHAN, Nilüfer; Arş. Gör. GÖDEK, Gülşah, Yozgat, 2017, s.19-33.
- http://www.yozgatkulturturizm.gov.tr/TR,92801/sarikaya-roma-hamami.html (04/02/2017)
